Nieuwe markten voor Zeolyst in Delfzijl
3 juli 2024 – Zeolyst in Delfzijl maakt zeolieten die onder meer gebruikt worden bij het kraken van olie. Jan Willem Eshuis, Factory Manager bij Zeolyst in Delfzijl, maakt zich over de krimp van de fossiele markt geen zorgen: “We blijven brandstoffen en plastics nodig hebben, alleen worden die straks van plantaardige- in plaats van fossiele olie gemaakt en ook daarvoor heb je Zeolieten nodig. Bovendien zijn we ons ook aan het oriënteren op andere markten.”
Zeolyst is een joint Venture van Shell en Ecovyst. “Deze is opgericht in de jaren negentig nadat Conteka hier failliet ging. Shell heeft voor het raffineren van olie zeolieten nodig. Die werken bij het hydrocracken van olie als katalysator en maken het proces daardoor een stuk efficiënter. Onze eerste productielijn maakt dan ook voornamelijk zeolieten voor raffinaderijen. Naast Shell zijn ook andere olieproducenten klant bij ons. De meeste olieproducenten hebben zelf ook wel een zeolieten productiefaciliteit, maar bij ze komen ook bij ons”, aldus Eshuis.
Jan Willem Eshuis – Zeolyst
Zeolieten lijken wat op klei. Als de moleculen kristallen vormen dan ontstaan er kleine gangetjes in en daar kun je chemisch gezien van alles mee. Zo kunnen zeolieten worden gebruikt om stoffen te absorberen en te filteren, als katalysator en dus ook om oliën te kraken. Ze komen van nature voor, maar bij Zeolyst maken ze zeolieten ‘from scratch’ van onder meer waterglas, aluminiumtrihydraat, natronloog en toevoegingen zoals zwavelzuur. Het mooie van zeolieten is dat ze zeer stabiel zijn, niet-toxisch, herbruikbaar en kunnen worden gemaakt van materialen die in ruimte mate te verkrijgen zijn.
Eshuis: “We hebben ook een tweede productielijn. Eentje die – in tegenstelling tot de eerste – zeolieten maakt onder een hogere druk. Daar maken we specialties, maatwerk in kleinere batches. Dat doen we door bijvoorbeeld organische componenten toe te voegen waarmee we precies kunnen bepalen hoe groot die gangetjes in het zeoliet worden. Daardoor kunnen de zeolieten ook op heel veel andere plekken ingezet worden. Bijvoorbeeld om de NOx-uitstoot te verlagen bij auto’s, vrachtwagens en energiecentrales. Onze klanten zitten wereldwijd, maar een goed voorbeeld is bijvoorbeeld BASF.”
Ecovyst is de operating partner in de joint venture. Zeolyst is de grootste zeolietenproducent ter wereld. In Delfzijl werken zo’n 100 fte in dienst en daarnaast werken er nog z’n 20 tot 30 personen gedetacheerd. Daarnaast heeft Zeolyst ook nog een zeolietenfabriek in Kansas City. Research en Development gebeurt op verschillende plekken: bij Zeolyst in Delfzijl, maar ook bij Ecovyst in Amerika en bij Shell als partner in de joint venture.
“Delfzijl is voor ons een hele logische plek voor deze fabriek. We zitten hier dichtbij de producenten van onze grondstoffen. Het waterglas halen we bij PQ Silicas in Winschoten. Het Natronloog komt van Nobian. Inmiddels zijn er ook andere positieve vestigingsfactoren. Toen we hier starten hadden we nog eigen stoomketels. Nu er een stoomleiding ligt, zijn die inmiddels buiten gebruik. Het water voor de stoom komt nu van condensaat van de zoutfabriek wat bij EEW verwarmd wordt. We hebben dus het gebruik van drinkwater vervangen door het hergebruiken van condensaat en gebruiken de restwarmte van EEW. De samenwerking hier is groot en wordt met de dag sterker”, vertelt Eshuis.
Luchtfoto van Zeolyst
Door de gezamenlijke stoomleiding produceert Zeolyst nu een stuk duurzamer. Eshuis: “En we doen meer. We behandelen ons afvalwater zelf. We zuiveren het en hergebruiken de stoffen die we eruit halen. Via een warmtewisselaar halen we ook de warmte uit het afvalwater. Daarna is het zo schoon dat het op het zeehavenkanaal geloosd mag worden. Naast groene stoom en groen water, gebruiken we ook 100% groene stroom. Verdere elektrificatie is lastiger vanwege onder andere de beperkte beschikbaarheid op het stroomnet. Wel kijken we nu naar onze leveranciers om groene grondstoffen te leveren. Het verlagen van onze carbon footprint is een van de speerpunten bij Ecovyst. Het is een beursgenoteerd bedrijf, waarbij de mate van duurzaamheid ook mede de waarde bepaalt van het bedrijf. Op de duurzaamheidsladder voor die waardebepaling is Ecovyst nu van goud gestegen naar platinum. We horen op dat vlak nu bij de top 1% van de industrie. Daar zijn we hartstikke trots op! We hebben dat samen ook gevierd.”
De transitie naar een meer duurzame wereld heeft echter ook effect op de markten waarin Zeolyst opereert. Zo zal de hoeveelheid fossiele olie om te kraken afnemen. Eshuis: “We blijven brandstoffen en plastics nodig hebben, alleen worden die straks van plantaardige in plaats van fossiele olie gemaakt en ook daarvoor heb je Zeolieten nodig. Denk bijvoorbeeld aan biokerosine. Daarnaast willen we steeds meer plastics recyclen. Om van plastics weer olie te maken, heb je ook zeolieten nodig. En we zijn ons ook aan het oriënteren op andere markten als waterzuivering. Zo zijn we betrokken bij pilots met de TU Delft en de universiteit van Leuven om zeolieten in te zetten bij de zuivering van bijvoorbeeld pfas en geneesmiddelen uit water.”
Verder in de toekomst staat voor Eshuis nog veel open: “AI kan heel veel gaan veranderen. Ik zie die technologie in de toekomst veel sneller dan nu problemen oplossen en verbanden leggen. Dat kan heel snel gaan. Kijk maar hoe de ontwikkelingen met mobiele telefoons en het internet zijn verlopen. Het is moeilijk te voorspellen waar dat toe zal gaan leiden.”
Eshuis is van oorsprong polymeer chemicus. Na gewerkt te hebben als plantmanager bij onder meer Akzo in Hengelo en Delfzijl en Director Manufactoring bij Delamine in Delfzijl en Amersfoort, voelt hij zich goed thuis bij Zeolyst in Delfzijl, waar hij sinds 2019 de factory manager is. Eshuis: “Ik ben in Appingedam opgegroeid, waarna ik chemie ging studeren. Toen was ik al gefascineerd door plastics. Ik word blij als ik zie dat je van grondstoffen, met een combinatie van state-of-the-art technieken en mensenwerk, producten kunt maken die je dan later in de winkel ziet. De wisselwerking tussen alle disciplines die daarvoor nodig zijn, vind ik prachtig.”
Hij vervolgt: “Daarom past Zeolyst ook zo goed. Hier telt iedereen. Alle stapjes en mensen maken het samen mogelijk om deze producten te maken. Iedereen is even belangrijk. We hebben hier een platte hiërarchie waarbij mensen zelf veel verantwoordelijkheid krijgen. Bij een fabriek van deze omvang is zelfstandig kunnen werken belangrijk, bijvoorbeeld bij de hoge druk productielijn waar we kleinere batches maken en je dus zelf voldoende kennis en kunde moet hebben en snel moet kunnen schakelen. Het zijn puzzelstukjes die precies passen bij onze maatwerkprocessen.”
Eshuis woont nu in Zuidhorn samen met zijn vrouw. Eshuis: “Het is hier qua wonen minder druk dan in het westen van Nederland en er is meer ruimte en meer tolerantie. Ik werk in Farmsum met een fantastische groep mensen, die samen een mooi product maken wat volop in beweging is. Kortom, ik zit hier prima op mijn plek. Het maakt voor mij verder niet zoveel uit waar in Nederland ik werk. De werkethiek en de passie voor het werk wat je doet, kom je overal in Nederland tegen. In Amerika zijn zaken soms echt anders georganiseerd. In Nederland is men blij als je geen overuren hoeft te maken, in Amerika willen ze juist graag overuren draaien. Motieven kunnen enorm verschillen. Het is daarom goed om door te vragen als we contact hebben met ons hoofdkantoor.”
Naast zijn functie bij Zeolyst, is Eshuis ook dagelijks bestuurslid (en vicevoorzitter) bij SBE. Een functie die voor hem ook belangrijk is: “In het begin zat Zeolyst hier als een solitaire postzegel in de Oosterhorn. Door samen te werken hebben we hier nu veel bedrijvigheid en een infrastructuur gecreëerd waardoor de industrie ook geïntegreerd, vergroend en duurzaam kan werken. In coronatijd hebben we als industrie samen met SBE elkaar snel gevonden door bijvoorbeeld ook binnen een mum van tijd samen een teststraat te organiseren. De Eemsregio is precies groot genoeg om een verschil te maken terwijl we elkaar nog heel goed weten te vinden. En de belangen van de verschillende bedrijven hier komen vaak overeen. SBE vertegenwoordigt die uitstekend. Zo zijn we nu samen bezig om de verbinding te leggen tussen onderwijs, wonen en industrie om een interessante leefomgeving voor personeel te maken. Dat is belangrijk want er is een fors aantal mensen dat hier zijn boterham verdient. Samen kunnen we ook subsidiemogelijkheden hiernaar toe halen en zo zorgen voor groei en een goede positie in Nederland. Zo zorgen we samen voor beter wonen, beter werken en een goede infrastructuur. Dat is de kracht van SBE”, sluit Eshuis af.
