In the spotlight:

Ruud Nijs – CEO van ‘GIGA’-batterijbouwer GIGA Storage

“We krijgen de energietransitie alleen voor elkaar met goed ondernemerschap.”

In Farmsum gaat momenteel de sloopkogel door de voormalige fabriekspanden van Aldel. Wat blijft, is de aansluiting op het hoogspanningsnet. Een aansluiting die vroeger onmisbaar was voor de productie van aluminium. Nu is het de basis voor het besluit van GIGA Storage om op het terrein een ‘GIGA’-batterij te bouwen. Ruud Nijs, CEO en medeoprichter van GIGA Storage: “Farmsum is voor ons de ideale locatie.”

Nederland investeert voor de energietransitie volop in zon- en windenergie. Duurzame bronnen van schone energie, die in opwek erg variabel zijn. Om het stroomnet toch stabiel te houden en levering van elektriciteit te kunnen garanderen, wordt het hebben van ‘fossielvrij regelbaar vermogen’ steeds belangrijker. Op de Aldel-locatie gaat GIGA Storage een superbatterij bouwen waarmee dit mogelijk wordt. Het wordt de grootste van Nederland.

Het opslagsysteem dat het bedrijf wil aanleggen, kan straks 300 MW / 1,2 GWh leveren, voldoende om op jaarbasis het gemiddelde verbruik van 165.000 gezinnen te leveren. De aansluiting is net zo groot als die voor de hele stad Groningen. Het haalt de pieken en dalen die zon- en windenergie veroorzaken van het net en levert het terug wanneer hier vraag naar is.

Daar waar eerst een enorme hoeveelheid stroom werd gebruikt, wordt straks dus op industriële schaal stroom tijdelijk opgeslagen. Nijs: “We willen op deze locatie de netcongestie op hoogspanningsniveau verminderen. Vandaar dat die hoogspanningsaansluiting op het terrein van Aldel zo belangrijk is. De locatie is ook verder ideaal. Er ligt een grote interconnector die de locatie met andere landen verbindt en er komt veel stroom van offshore wind aan wal.”

Indirect heeft de industrie in Farmsum ook voordeel bij de komst van deze batterij, geeft Nijs aan: “Zo’n batterij kan ervoor zorgen dat er meer ruimte op het hoogspanningsnet komt. Daardoor krijgt bijvoorbeeld Enexis ook meer ruimte, waardoor er weer meer ruimte ontstaat voor nieuwe aansluitingen.”

De tekst gaat verder onder de foto.

Ruud Nijs van GIGA Storage

Nijs is zich bewust van de geschiedenis van de plek: We hebben veel oud-Aldel medewerkers gesproken. Een aantal is ook bij ons in dienst gekomen. We zijn ons er goed van doordrongen dat de gevoelens voor dit stukje Groningen diep gaan. Daar gaan we zeker iets mee doen in de toekomst.”

Nijs zelf is geboren en getogen in Rotterdam en heeft jarenlang in de bancaire sector gewerkt. Eerst bij ABN AMRO, in onder andere het Midden-Oosten. Later ook bij de Rabobank. Tussendoor werkte hij bij een Amerikaans AI-bedrijf. “Die kennis over artificial intelligence en neurale zelflerende netwerken kunnen we nu goed gebruiken binnen GIGA Storage. Het gaat bij opslagsystemen maar voor een deel om de hardware. De software is net zo belangrijk, zo niet belangrijker”, aldus Nijs.

Hij legt uit: “Logaritmes bepalen wanneer we wat aanbieden aan de verschillende stroommarkten. Door bijvoorbeeld het weer goed in de gaten te houden, kun je de behoeften van die markten ook beter voorspellen. De systemen leren wanneer ze pieken en dalen kunnen verwachten en het opslagsysteem kan daarop inspringen. Daardoor hoef je nog minder lokale duurzame energie ‘weg te gooien’. Ik noem dat ‘eigen energie eerst’.”

Nijs heeft GIGA Storage in 2018 samen met twee partners opgericht. Ze plaatsten hun eerste batterij van 12 MW, met de toepasselijke naam GIGA Rhino, bij het windpark Neushoorntocht in Flevoland. Daar kwamen vervolgens andere locaties met grotere opslagsystemen bij, alle met een dierennaam. Het opslagsysteem in Farmsum krijgt de naam GIGA Leopard.

Bij deze batterij wordt geen kobalt meer gebruikt. Een grondstof die nauw geassocieerd wordt met kinderarbeid in de Congo. “We gebruiken in plaats van Kobalt nu ijzerfosfaat. De batterij zelf is een Lithium-ion batterij. We zijn ons bewust van het feit dat Lithium-ion ook nadelen kent en houden uiteraard alle innovaties op dit terrein goed in de gaten. Op deze schaal is het wel belangrijk om met bewezen technieken te werken, zodat je het risico beperkt houdt. Ook is bij andere technieken de business case nog niet rond te krijgen. Zoutwater accu’s zijn bijvoorbeeld nog twee keer zo duur”, zo vertelt Nijs.

Het bedrijf is in vijf jaar tijd gegroeid naar 40 werknemers. Nog een kleintje in de energiemarkt, maar in Nederland wel marktleider als het om opslag gaat. Nijs: “We hebben de laatste jaren wel wat groeipijn gehad. We worden iedere dag professioneler, maar proberen daarbij de informaliteit van ons bedrijf niet te verliezen. Ook hebben we in die vijf jaar geleerd dat niemand tegenstander is van opslag van stroom. Maar voor verandering heb je wel lef nodig. We zoeken daarom altijd naar mensen die ‘ja’ zeggen. In Farmsum hebben we inmiddels een goed contact met alle stakeholders. Hier zeggen ze: ‘We gaan het gewoon doen’. Groningers zijn heel makkelijk benaderbaar en open en eerlijk. Het enorme enthousiasme en de bereidheid om mee te werken in deze regio voelt geweldig.”

Hij vervolgt: “Dat wil niet altijd zeggen dat je zaken ook snel voor elkaar krijgt. Het systeem in Nederland is daarop gewoon nog niet ingericht. Zo zijn de transportkosten hier nog niet goed genoeg geregeld. In België, waar we een vergelijkbaar systeem willen bouwen, hebben ze die nu voor opslagsystemen voor 10 jaar op nul gezet, in afwachting van nieuwe wetgeving. In Nederland liggen lagere tarieven wel in het verschiet, maar duurt het lang. Dat heeft gevolgen voor je business case. Ook zijn de vergunningstrajecten hier lang. Natuurlijk is dat nodig, maar het is als jong bedrijf ook wel eens frustrerend. In Farmsum verwachten we daar trouwens wel minder problemen, aangezien onze plannen ruim passen binnen de al bestaande vergunningen voor het terrein.”

De ambities van het bedrijf zijn groot. Nijs: “Je moet goed zijn voor de wereld en de medemens, voor onze kinderen en kleinkinderen. Daar zijn wij binnen ons bedrijf dagelijks mee bezig. Je kunt het een bijna religieuze drijfveer noemen. Die overtuiging is ook een voorwaarde als je bij ons aan de slag wilt. Uiteindelijk willen we de gas- en kolencentrales in Europa overbodig maken.”

Daarbij vindt Nijs wel dat oplossingen voor de energietransitie betaalbaar moeten zijn: “De dingen die we doen, moeten kloppen, er moet een goede business case zijn. We krijgen de energietransitie alleen voor elkaar met goed ondernemerschap.”

Nijs is naast cello- en piano-speler ook een verwoed lange afstands-wandelaar. “De wandeling langs de 117 km tellende muur van Hadrianus langs de Schotse grens met Engeland is mijn favoriet. Ik zou ook graag in Groningen aan de wandel gaan. Dus als men nog een mooie wandeling kent, bij voorkeur langs de locatie in Farmsum, dan hou ik mij aanbevolen!”, aldus een enthousiaste Nijs.